Caravaggio Dawid z głową Goliata (1601)
Rzym, 1603. Wizerunki Zbawiciela, Maryi i świętych emanują pięknem i niewinnością, która trafia do serc wiernych. Nagle na arenę sztuki wkracza Michelangelo Merisi da Caravaggio. Malarz dostrzega piękno i znaczenie Ewangelii w fakcie, że Zbawiciel był stworzony z krwi i kości. Na swoich obrazach przedstawia Chrystusa i jego towarzyszy w znacznie bardziej ludzki sposób niż którykolwiek z wcześniejszych malarzy. Modeli znajduje na ulicy, w tawernach i domach publicznych. W ten sposób na zawsze zmieni rolę malarstwa, które nagle zbliża się do realizmu. Ale dla niektórych właśnie to stanowiło problem – uważano, że Caravaggio zniszczył sztukę i ograbił ją z duchowej mocy.
Bernini. Ekstaza Świętej Teresy (1652)
Gian Lorenzo Bernini był cudownym dzieckiem i genialnym młodzieńcem – to rzeźbiarz, kompozytor i nonszalancki kawaler, osobisty przyjaciel Papieża Urbana VIII. Jego rzeźby emanują życiem, a pod jego dłutem kamień wydaje się poruszać i drgać. Jednak pod koniec lat 40 XVII wieku, kiedy na zbudowanej przez niego dzwonnicy bazyliki świętego Piotra pojawiają się pęknięcia, szczęśliwa gwiazda Berniniego zaczyna blednąć. Tylko cud może teraz uratować reputację artysty. Bernini rzeźbi więc Ekstazę Świętej Teresy. Marmurowa święta lewituje i drży, unosząc się na granicy tajemnicy i nieprzyzwoitości. Dzieło przyciąga rzesze wiernych, którzy tłumnie przybywają, by obejrzeć święty spektakl – ciało przeniknięte duchowymi doznaniami, tajemnicę, gdy ból łączy się z przyjemnością, cielesne zatracenie połączone z bezcielesnym doznaniem. Nic dziwnego, że widzowie nie mogą oderwać od tego dzieła wzroku.

Rembrandt Spisek Klaudiusza Cywilisa (ok. 1666 r.)
Rembrandt, twórca Straży nocnej oraz portretów najbogatszych kupców Amsterdamu dokonał rzeczy niemożliwej: przedstawił świat kupców i pieniędzy z heroizmem i dramatyzmem, nadając mu cechy szlachetności. Mimo swych osiągnięć artysta pozostał niedoceniony. 10 lat później był bankrutem, niemodnym malarzem, zbyt surowym, brutalnym i szorstkim na czasy, w których ceniło się upiększanie. I wtedy pojawiła się szansa powrotu na rynek. Malarz otrzymał zlecenie na wykonanie obrazu, który miał ozdobić sale amsterdamskiego ratusza. Jednak zamiast oczekiwanego, okazałego, pełnego splendoru i podniosłości dzieła powstaje dzieło surowe w formie i ciężkie w odbiorze, chyba najmocniejszy obraz w historii, jedno z największych arcydzieł epoki.

David. Śmierć Marata (1793)
Wielki krytyk starego porządku i płomienny dziennikarz Jean–Paul Marat, „przyjaciel ludu” został zasztyletowany podczas kąpieli w lipcu 1793 roku. Poruszony tym wydarzeniem Jacques–Louis David, malarz rewolucji, obiecał stworzyć wizerunek męczennika, który umarł za Francję i za świat. I tak też uczynił, wynosząc nowego bohatera na ołtarz Wolności, Równości i Braterstwa. Tworzy dzieło propagandowe, dzięki któremu Marat–fanatyk zmienia się w bezinteresownego bohatera o czystych intencjach. Sztuka staje się wspólniczką władzy, narzędziem propagandy.
Turner. Niewolnicy wyrzucani za burtę – nadchodzi tajfun („Statek niewolników”) (1840)
Maj 1840 r. Turner przynosi siedem obrazów, by zaprezentować je na dorocznej wystawie w Royal Academy. Spotyka się jednak z największymi atakami, jakich kiedykolwiek doświadczył. Celem najbardziej zajadłej krytyki pada Statek niewolników: alegoria, obraz historyczny i pejzaż morski w jednym, eksplodujący szkarłatem i złotem, osadzony pomiędzy światem realistycznym a fantazją. Dla współczesnych był jednak tylko „wypadkiem w kuchni” i „obrzydliwym absurdem”. Malarstwo Turnera nie podąża za gustem odbiorców, którzy oczekiwali przedstawiania rzeczy takimi, jakie są. Artysta, uwolniony od przymusu odtwarzania wyglądu świata dociera do sedna rzeczy i przenosi widza w sam środek tajfunu na morzu.
Van Gogh. Kruki nad polem pszenicy (1890)
„Malarstwo,” pisał Van Gogh, „ jest tratwą, która po katastrofie morskiej pozwoli nam bezpiecznie dotrzeć na brzeg”. Malowanie czasem uspokajało artystę. Wewnętrzny ból zamieniał w mocne uderzenia pędzlem, a destrukcyjne emocje przekładał na ruchy pędzla, nakładającego grubo farbę. Wieczny niepokój i cierpienie wybuchały intensywnym, ekstatycznym kolorem. Na tym etapie wciąż jeszcze spoglądał w lustro, ale maluje autoportrety właściwie tylko z wyobraźni. Malarstwo doprowadza go do granic wytrzymałości, które w końcu przekracza. Z końcem lata 1890 r. Van Gogh przestaje tworzyć autoportrety. Zamiast kłaść pędzlem farby na płótnie, przymierzając się do namalowania siebie, wymierzył do siebie z rewolweru.
Picasso. Guernica (1937)
Picasso, hedonistyczny geniusz uważał, że sztuka współczesna powinna się odseparować od polityki i historii. Jednak brutalność, z jaką Luftwaffe zbombardowała starożytne baskijskie miasto Guernica każe mu dostrzec trywialność swych wcześniejszych, kubistycznych poszukiwań. Czym jest łamanie reguł sztuki figuratywnej wobec masakrowania ciał i palenia domów? Picasso jednoczy się w bólu ze swym krajem. Tworzy coś, czego nigdy nie planował – obraz poświęcony historii współczesnej.
Rothko. Czarne na czerwonym (1958)
Nowy Jork, 1958. Restauracja Four Seasons w Seagram Building na środkowym Manhattanie zleca Rothko namalowanie serii wielkoformatowych abstrakcji. Malarz stwierdza: „Jest to miejsce, do którego najbogatsze dranie w Nowym Jorku przychodzą, aby się posilić i popisać… Mam nadzieję, że odbiorę apetyt każdemu sukinsynowi, który będzie jadł w tym pomieszczeniu”. Malarz traktuje zlecenie jako sprawdzian, któremu zostanie poddana sztuka we współczesnym świecie pogrążonym w nieustającej nudzie. Czy zdoła poruszyć i zaskoczyć odbiorców, czy odpędzą ją od siebie jak irytującego kelnera? Czy stanie się kolejnym przedmiotem użytkowym, czy też zdoła ocalić nasze dusze?